biuro@kancelaria-platek.pl
Podstawa prawna
Kwestia odszkodowania i zadośćuczynienia za krzywdę wynikłą z wykonania orzeczenia skazującego za działalność opozycyjną w okresie stanu wojennego regulowana jest przez ustawę z dnia 23.02.1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (dalej: ustawa lutowa) oraz uzupełniająco kodeks postępowania karnego (dalej: k.p.k.) i kodeks postępowania cywilnego.
Zgodnie z § 1 ust. 1 powyższej ustawy: „Uznaje się za nieważne orzeczenia wydane przez polskie organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości lub przez organy pozasądowe w okresie od rozpoczęcia ich działalności na ziemiach polskich, począwszy od 1 stycznia 1944 r. do 31 grudnia 1989 r., jeżeli czyn zarzucony lub przypisany był związany z działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego albo orzeczenie wydano z powodu takiej działalności, jak również orzeczenia wydane za opór przeciwko kolektywizacji wsi oraz obowiązkowym dostawom”.
Jak unieważnić wyrok skazujący?
Do uznania wyroku skazującego za nieważny konieczny jest wniosek do sądu okręgowego. Musi to być sąd, w którego okręgu wydane zostało przez organ I instancji orzeczenie będące przedmiotem postępowania o unieważnienie. Wniosek składa się bez żadnych ograniczeń czasowych. Co istotne, stwierdzenie nieważności orzeczenia uznaje się za równoznaczne z uniewinnieniem.
Stwierdzenie nieważności wyroku skazującego, uniewinnienie osoby lub umorzenie postępowania z powodów wskazanych w art. 17 § 1 pkt 1 i 2 k.p.k., daje możliwość dochodzenia od Skarbu Państwa odszkodowania i zadośćuczynienia przed sądem okręgowym, który stwierdził nieważność orzeczenia/uniewinnił osobę/ umorzył postępowanie.
Co gdy Represjonowany już nie żyje?
Śmierć tej osoby w żadnym stopniu nie stoi na przeszkodzie do dochodzenia odszkodowania i zadośćuczynienia. W takim wypadku uprawnienie to przechodzi na małżonka, dzieci i rodziców zmarłego (art. 8 ustawy lutowej).
Zaznaczyć trzeba, że uprawnienie to przysługuje tylko w terminie roku od daty uprawomocnienia się orzeczenia uznającego wyrok skazujący za nieważny. Terminu powyższego nie stosuje się jednak do sytuacji, gdy osobę uniewinniono lub postępowanie umorzono z powodów wskazanych w art. 17 § 1 pkt 1 i 2 k.p.k. Zgodnie z brzmieniem przywołanego artykułu: „Nie wszczyna się postępowania, a wszczęte umarza, gdy czynu nie popełniono albo brak jest danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie jego popełnienia; czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego albo ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia przestępstwa”.
Dochodzić odszkodowania i zadośćuczynienia mogą także osoby pozbawione życia albo wolności. Za reguła działa, jeśli dokonały tego polskie organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości lub organy pozasądowe. Dodatkowo musiało się to stać bez przeprowadzenia zakończonego orzeczeniem postępowania.
Ile pieniędzy może otrzymać Represjonowany?
Na skutek wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 1 marca 2011 r. (sygn. akt: P 21/09), nie ma górnej granicy zasądzanych tytułem zadośćuczynienia i odszkodowania kwot. Kwestia ta zależy od stopnia doznanej krzywdy i szkody majątkowej i każdorazowo podlega ocenie Sądu. Co istotne, postępowanie wolne jest od jakichkolwiek kosztów, bowiem ponosi je Skarb Państwa.
Ponadto, do dochodzenia roszczeń na podstawie przedmiotowej ustawy wystarczy podpisać pełnomocnictwo do reprezentowania Państwa przez profesjonalną Kancelarię. Reszta formalności spoczywa na Kancelarii. Wśród tego występuje wnioskek do IPN o udostępnienie archiwalnych akt sprawy. Kancelaria składa także wniosek o uznanie orzeczenia za nieważne oraz wniosek o zadośćuczynienie i odszkodowanie i reprezentacji na rozprawie.
J.A.