Reprezentacja oskarżyciela

Przestępstwa ściganie z oskarżenia publicznego – czym są?

W istocie tego rodzaju przestępstwa stanowią zdecydowaną większość spośród wszystkich czynów zabronionych określonych w Kodeksie karnym i innych ustawach. Warto jednak pamiętać, że przestępstwa ściganie z oskarżenia publicznego dzielimy na dwie dalsze grupy: przestępstwa ścigane z urzędu oraz na wniosek. W pierwszym przypadku organy ścigania – a więc przede wszystkim prokuratura i Policja – podejmują działania „same z siebie”, gdy tylko powezmą wiadomość o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Natomiast w drugim konieczne jest złożenie wniosku o ściganie.

Co to jest przestępstwo ścigane z oskarżenia prywatnego?

Przy przestępstwach ściganych z oskarżenia prywatnego organy państwowe nie prowadzą postępowania przygotowawczego – a więc tej części sprawy karnej, która poprzedza wniesienie aktu oskarżenia do sądu. W omawianych tu przestępstwach to sam pokrzywdzony sporządza akt oskarżenia oraz inicjuje i prowadzi sprawę przed sądem. Do kategorii takich przestępstw należy: naruszenie czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia trwającego nie dłużej niż siedem dni; zniesławienie; znieważenie oraz naruszenie nietykalności cielesnej innej osoby.

Uprawnienia oskarżyciela  posiłkowego

Uprawnienia zarówno oskarżyciela posiłkowego, jak i subsydiarnego, a więc – przypomnijmy – pokrzywdzonego działającego obok lub zamiast oskarżyciela publicznego, są zbliżone do tych, które w postępowaniu karnym posiada prokurator bądź Policja. Oskarżyciele ci mają prawo przede wszystkim do uczestnictwa we wszystkich czynnościach postepowania, składania własnych wniosków dowodowych, zadawania pytań oskarżonemu oraz świadkom, czy wnioskowania o wymierzenie określonej kary.

Pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego – warto skorzystać z pomocy prawnika

Z tych względów jasne jest, że efektywne korzystanie z uprawnień, jakie posiada oskarżyciel posiłkowy i subsydiarny wymaga sporej wiedzy i doświadczenia prawniczego. Dlatego warto, aby pokrzywdzony, który chce w takiej roli wziąć udział w sprawie karnej, skorzystał z pomocy profesjonalnego prawnika – czyli adwokata lub radcy prawnego. Co prawda nie ma takiego obowiązku, jednak brak dobrej orientacji w realiach – faktycznych i prawnych – procesu karnego może oznaczać poważne trudności dla pokrzywdzonego.

Jedną z pierwszych jest zgłoszenie swojego udziału w sprawie w omawianym tu charakterze we właściwym momencie. Zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania karnego, jeżeli akt oskarżenia wniósł oskarżyciel publiczny, pokrzywdzony może aż do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej złożyć oświadczenie, że będzie działał w charakterze oskarżyciela posiłkowego. Nieco inaczej kwestia ta przedstawia się w przypadku oskarżyciela subsydiarnego.

Kiedy można wnieść subsydiarny akt oskarżenia?

W przypadku działania przez pokrzywdzonego zamiast oskarżyciela publicznego – czyli w ramach subsydiarnego aktu oskarżenia – warto pamiętać, kiedy w ogóle dopuszczalne jest skorzystanie z takiego rozwiązania. Otóż nie wystarczy tu samo posiadanie statusu pokrzywdzonego przestępstwem ściganym z oskarżenia publicznego – konieczne jest jeszcze niewniesienie oskarżenia przez oskarżyciela publicznego.

Subsydiarny akt oskarżenia może zostać wniesiony przez pokrzywdzonego wówczas, gdy powtórnie wydano postanowienie o odmowie wszczęcia lub o umorzeniu postępowania – przy założeniu, że pierwsze z tych postanowień zostało uchylone przez sąd. Jeżeli za drugim razem prokurator nadrzędny utrzyma postanowienie o odmowie wszczęcia lub o umorzeniu postępowania, pokrzywdzony może wnieść subsydiarny akt oskarżenia. Termin na jego wniesienie do sądu wynosi miesiąc, licząc od dnia doręczenia postanowienia prokuratora nadrzędnego.

Ponadto pokrzywdzony ma prawo wnieść do sądu subsydiarny akt oskarżenia także wówczas, gdy oskarżyciel publiczny cofnął swój akt oskarżenia. Aczkolwiek możliwość ta pojawia się tylko wtedy, kiedy pokrzywdzony brał udział w postępowaniu, jako oskarżyciel uboczny bądź wcześniej nie korzystał z uprawnień oskarżyciela posiłkowego.

Kim jest oskarżyciel posiłkowy i subsydiarny?

Zgodnie z Kodeksem postępowania karnego w sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego pokrzywdzony może działać jako strona w charakterze oskarżyciela posiłkowego obok oskarżyciela publicznego lub zamiast niego. Przede wszystkim warto zauważyć, że możliwość występowania w sprawie, jako oskarżyciel posiłkowy lub subsydiarny przysługuje jedynie pokrzywdzonemu przestępstwem ściganym z oskarżenia publicznego.

Głównym zadaniem oskarżyciela posiłkowego jest wsparcie oskarżyciela publicznego – a więc najczęściej prokuratora – w prowadzeniu postępowania. Natomiast w przypadku działania pokrzywdzonego „zamiast” oskarżyciela – czyli w ramach tzw. subsydiarnego aktu oskarżenia – zastępuje on prokuratora, gdyż ten z różnych względów odmawia prowadzenia sprawy.

Sporządzenie aktu oskarżenia i pomoc w postępowaniu

Należy podkreślić, że subsydiarny akt oskarżenia musi zostać sporządzony i podpisany przez adwokata lub radcę prawnego – bądź ewentualnie przez radcę Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa. Dlatego pierwszym zadaniem profesjonalnego pełnomocnika w  tego rodzaju przypadkach jest opracowanie subsydiarnego aktu oskarżenia. Pokrzywdzony po prostu nie może działać tu sam.

Jednak wsparcie adwokata lub radcy prawnego jest nieocenione także podczas biegu samej sprawy. W końcu nie występuje w niej oskarżyciel publiczny, więc na pokrzywdzonym spoczywa cały ciężar przeprowadzenia postępowania karnego, które ma rozstrzygnąć o winie i ewentualnej karze dla oskarżonego. Podołanie temu zadaniu bez prawdziwej biegłości w sprawach karnych jest bardzo trudne, a niekiedy – zwłaszcza w przypadku bardziej skomplikowanych spraw – wręcz niemożliwe. W końcu brak właściwej aktywności oskarżyciela subsydiarnego może doprowadzić nawet do uniewinnienia oskarżonego.

Reprezentacja jako pełnomocnicy oskarżyciela posiłkowego

Postępowanie karne należy do jednej z najbardziej skomplikowanych i najtrudniejszych procedur przewidzianych przez polskiego ustawodawcę. Zresztą nie ma się czemu dziwić – w ramach tego rodzaju sprawy rozstrzyga się o winie i karze oskarżonego, co zawsze poważnie wpływa na jego życie. Jednocześnie nigdy nie należy zapominać o prawach pokrzywdzonego przez popełnienie przestępstwa, który ma prawo żądać sprawiedliwego ukarania sprawcy oraz zadośćuczynienia i odszkodowania za krzywdy i szkody, jakie wyniknęły z popełnienia przestępstwa.

Jednak nie warto pozostawiać realizacji tych celów jedynie organom ścigania – z różnych względów bierna postawa pokrzywdzonego może doprowadzić do wydania przez sąd niesatysfakcjonującego go wyroku. Dlatego pokrzywdzeni powinni korzystać z możliwości występowania przed sądem, jako oskarżyciele posiłkowi lub subsydiarni, pilnując w ten sposób realizacji swoich interesów.

Pomoc adwokata lub radcy prawnego w takich sprawach może się okazać nieocenionym wsparciem, bez którego bardzo trudno efektywnie skorzystać z rozwiązań Kodeksu postępowania karnego. Nasi prawnicy posiadają bogate doświadczenie w świadczeniu usług na rzecz pokrzywdzonych przestępstwem, którzy chcieliby wziąć udział w procesie w omawianym tu charakterze. W ramach porad prawnych wyjaśniamy pokrzywdzonym wszelkie aspekty sprawy, a o koszt takiej porady zostanie pomniejszona cena za prowadzenie postępowania.